De aandachtsfunctionaris alcohol en drugs: een blik achter de schermen 

Daarom is Ashley, SEH verpleegkundige, in januari 2024 gestart als aandachtsfunctionaris alcohol en drugs op de Spoedpost Amsterdam-Noord. Dit project is onderdeel van het programma "Beter Samen in Noord" en samen opgezet door Arkin en BovenIJ. Ashley's taak is het om te voorkomen dat mensen na een behandeling zonder verdere hulp naar huis gaan. In dit interview praat zij over haar werk en het belang van dit project. 

Een veelzijdige rol in Amsterdam-Noord  

Ashley legt uit dat haar rol als aandachtsfunctionaris belangrijk is voor de vroege herkenning van patiënten die lijden aan alcohol- en/of drugsproblematiek. "Het begint bij het snel herkennen van de mensen die binnenkomen met een overmatig gebruik," vertelt ze. "Vervolgens bel ik met de persoon en geef advies over mogelijkheden hun gebruik te verminderen en praat over hun situatie.” Het doel is om te ontdekken of er sprake is van problematisch gebruik. Als dat zo is, helpt zij hen om de juiste vervolghulp te krijgen. Dit kan door ze naar de huisarts te sturen, naar het welzijn of naar een plek die gespecialiseerd is in dit soort problemen, zoals Jellinek, een onderdeel van Arkin. Door snel hulp te verlenen probeert zij te voorkomen dat mensen zich opnieuw op de spoedpost melden. 

Haar functie is belangrijk in Amsterdam-Noord, een stadsdeel waar relatief veel alcohol- en drugsproblematiek voorkomt. Ashley ziet dat de achtergrond van mensen van invloed is op hoe zij omgaan met alcohol of drugs. Armoede en rijkdom spelen hier ook een rol in. "Het is een stadsdeel met veel contrasten, waardoor mijn werk heel afwisselend is. Soms werk ik met mensen uit andere stadsdelen die zich hier melden op de spoedpost. Toeristen vallen buiten dit project, ook al bezoeken zij regelmatig de Spoedpost met een overmatig alcohol en/of drugsgebruik.”  

De dynamiek van een werkdag  

Zij begint haar dag met het bekijken van nieuwe aanmeldingen en het lezen van patiëntendossiers. Zo weet ze wie snel hulp nodig heeft. "Na het lezen van de dossiers bel ik de patiënten en werk ik de gesprekken bij. Soms plan ik een vervolggesprek of bel ik de huisarts," vertelt ze. Daarnaast helpt ze ook bij het opleiden van nieuwe arts-assistenten en SEH-verpleegkundigen op de Spoedeisende Hulp. Zij geeft tips hoe ze het beste kunnen omgaan met patiënten die problemen hebben met een alcohol of drugs gebruik. 

Belangrijke kennis en vaardigheden  

De rol van aandachtsfunctionaris vereist specifieke kennis en vaardigheden. Ashley benadrukt dat het belangrijk is om goed op de hoogte te zijn van verslavingszorg en de verschillende vormen van middelengebruik. Dat heeft ze geleerd door een scholing onder regie van Arkin. "Het is erg belangrijk om goed te kunnen luisteren en vragen te stellen. Je moet in staat zijn om door te vragen, vertrouwen op te bouwen en vooral niet te oordelen. Mensen moeten zich veilig voelen zodat ze eerlijk kunnen zijn over wat er echt aan de hand is, “legt ze uit. Deze persoonlijke benadering maakt het verschil in het helpen van mensen met (een complexe) verslavingsproblematiek.  

Doelen en succes meten  

Het belangrijkste doel in haar werk is dat elke patiënt zorg krijgt die past bij zijn of haar eigen situatie. 

"Het gaat om passende zorg oftewel zorg op maat, waarbij we ervoor zorgen dat mensen naar de juiste plek worden verwezen voor noodzakelijke hulp," zegt Ashley. Het is nu nog om te zien of haar werk helpt, omdat ze vooral bezig is met voorkomen van problemen. "Ik behandel immers niet, maar zorg dat iemand op de juiste plek door de juiste professionals verder geholpen kan worden." 

Een succesverhaal  

Ashley deelt een bijzonder verhaal over een man die veel dronk omdat hij zich alleen voelde. Na hun gesprek ging hij naar de huisarts voor meer hulp. “Later vertelde hij mij dat hij nu twee keer per week bezoek krijgt van een vrijwilliger. Hij voelt zich minder eenzaam en is gestopt met drinken. Dit was voor mij een enorme motivatieboost," vertelt ze met een glimlach. Dit soort succesverhalen maakt haar werk de moeite waard, maar ze benadrukt dat het vaak een langdurig proces is.  

De grootste uitdaging  

De grootste uitdaging in haar werk is mensen te helpen die zich schamen voor hun gedrag. "Mensen willen vaak niet over hun problemen praten omdat ze zich schuldig voelen. Door empathie te tonen en niet te oordelen, probeer ik deze drempel te verlagen," legt ze uit. En vaak heeft dat effect.  

"Middelengebruik is vaak geen eigen keuze. Sommige mensen kunnen niet meer stoppen, zijn echt verslaafd. Plotseling stoppen kan trouwens ook gevaarlijk zijn," zegt Ashley. Ze legt uit dat het belangrijk is om te weten hoe moeilijk verslaving kan zijn. Dit inzicht is belangrijk om de complexiteit van verslaving en middelengebruik beter te begrijpen.  

Samenwerking met andere zorginstellingen  

Ashley werkt nauw samen met Arkin, Jellinek en de aandachtsfunctionaris van het OLVG. Vanaf volgend jaar gaan ze gezamenlijke casusbesprekingen houden om van elkaar te leren en samen hun aanpak verder te verbeteren. "Ziekenhuizen, huisartsen en andere zorg- en welzijnsprofessionals kunnen helpen door open te zijn over middelengebruik en hun patiënten te informeren over de risico’s," vertelt ze. In haar werk probeert ze niet alleen individuele patiënten te helpen, maar ook bewustwording te creëren onder het personeel.  

Advies voor andere organisaties  

Tot slot heeft Ashley advies voor zorginstellingen die nog geen aandachtsfunctionaris drugs en alcohol hebben. "Ik raad aan om dit project overal op te pakken. Het helpt door beter samen te werken en daardoor patiënten verder te helpen. Dit verbetert de zorg en levert een bijdrage aan het verminderen van het probleem van terugkerend middelengebruik." 

Benieuwd naar wat we tot nu toe hebben bereikt? Bekijk hier de factsheet met de resultaten.