Tetanus vaccinatie

Tetanus vaccinatie

Tetanus is een ernstige, acute infectieziekte die veroorzaakt wordt door een bacterie op de grond, in straatvuil en in het darmstelsel van mens en dier (mest). Via een verwonding kan deze bacterie in het lichaam komen. In Nederland worden bijna alle kinderen ingeënt tegen tetanus. Deze bescherming is echter niet levenslang. Heeft u een verwonding waarbij de kans op besmetting bestaat, dan wordt beoordeeld of u voldoende beschermd bent tegen tetanus. Is dit niet het geval, dan wordt u door middel van injecties opnieuw beschermd.

• Wat is tetanus?
• Hoe is tetanus te voorkomen?
• Welke mogelijkheden zijn er?
• Welke bijwerkingen bestaan er?
• Tot slot

Wat is tetanus?

De bacterie Clostridium tetani komt in de hele wereld voor. Besmetting vindt plaats als een open wond in contact komt met deze bacterie. In het menselijk lichaam produceert de bacterie een gifstof die langs de zenuwen de hersenen bereikt. Na zo'n twee tot uiterlijk 21 dagen treden er pijnlijke spierkrampen en verlammingen op.

Vaak zijn de eerste spieren die verkrampen de kauwspieren, waardoor de mond niet meer goed kan worden geopend. Vervolgens treden verdere krampaanvallen in het lichaam op. Tetanus is moeilijk te behandelen en kan een dodelijke afloop hebben.

Hoe is tetanus te voorkomen?

In Nederland worden bijna alle kinderen ingeënt via DKTP-vaccinaties (de laatste op de leeftijd van negen jaar) en op deze wijze beschermd tegen tetanus. Deze bescherming is echter niet levenslang. Bij mensen die in het verleden niet ingeënt zijn of van wie niet bekend is of ze ingeënt zijn, is vaccinatie uiteraard nodig. De bescherming kan weer op peil gebracht worden door toediening van antistoffen tegen tetanus (tetanus-immunoglobuline); dit wordt passieve immunisatie genoemd. Soms is het voldoende om het lichaam zelf aan te zetten tot de vorming van antistoffen, door toediening van het tetanusvaccin; dit noemt men actieve immunisatie.

Welke mogelijkheden zijn er?

Bij de beslissing of iemand al dan niet moet worden gevaccineerd tegen tetanus is er altijd sprake van één van de volgende situaties, die elk hun eigen handelswijze vragen.

• U bent nog volledig beschermd tegen tetanus, doordat uw laatste injectie minder dan tien jaar geleden heeft plaatsgevonden. Aanvullende injecties zijn daarom niet nodig.
• De laatste toediening van D(K)TP- of tetanusvaccin heeft bij u langer dan tien jaar geleden plaatsgevonden. Om weer voldoende antistoffen op te bouwen, hebt u eenmalig een injectie met tetanus-toxoïd gekregen.
• U bent vermoedelijk gevaccineerd, bent een vrouw, geboren na 1950, of bent een man, geboren na 1936. Om voldoende antistoffen op te bouwen hebt u eenmalig een injectie met tetanus-toxoïd gekregen.
• U bent vermoedelijk gevaccineerd, bent een vrouw, geboren vóór 1950, of bent een man, geboren vóór 1936. U hebt een injectie met tetanus-immunoglobuline gekregen, zodat u direct beschermd bent. Daarnaast hebt u een injectie mettetanus-toxoïd gekregen, zodat uw lichaam zelf begint met antistoffen aan te maken.
• U bent niet gevaccineerd in het verleden (of het is niet bekend of u alle injecties hebt gehad). Daarom hebt u een injectie met antistoffen gekregen (tetanus-immunoglobuline), zodat u direct beschermd bent tegen tetanus. Daarnaast kreeg u een injectie met tetanus-toxoïd, zodat uw lichaam zelf begint met antistoffen aan te maken. Om ervoor te zorgen dat uw lichaam voldoende antistoffen blijft aanmaken, zijn nog twee vervolginjecties met toxoïd nodig: de eerste na ongeveer één maand na de eerste injectie en de tweede na ongeveer zes maanden. Voor deze twee injecties hebt u een recept gekregen. Met het vaccin kunt u zich door uw huisarts laten vaccineren.

Welke bijwerkingen bestaan er?

Mogelijke bijwerkingen van de injecties zijn:

• Plaatselijke reacties (roodheid, pijn, zwelling).
• Koorts.
• Huiduitslag.
• Misselijkheid / braken.
• Heftige reactie van overgevoeligheid, bijvoorbeeld voor Thiomersal (kwikhoudend conserveermiddel dat wordt toegevoegd aan tetanus-toxoïd). Overigens zijn dergelijke overgevoeligheidsreacties uiterst zeldzaam.

Bij zeer heftige reacties kunt u contact opnemen met de (dienstdoende) huisarts of met de afdeling spoedeisende eerste hulp.

Tot slot

Mocht u zwanger zijn, dan is dat geen belemmering voor tetanusvaccinatie. Ook borstvoeding kan zonder bezwaar worden gegeven. Mocht u na het lezen van de informatie nog vragen hebben, dan kunt u altijd bellen met de afdeling spoedeisende eerste hulp (SEH).